Haal meer uit je perfectionisme

Een perfectionist wil alles eruit halen wat erin zit. Dit kan zich uiten in het streven naar het maximale halen uit het leven, je werk, je relatie of het streven naar een betere gezondheid. In het Engels woordenboek wordt het als volgt omschreven: ‘the refusal to accept any standard short of perfection’. Het gaat hier om het niet kunnen accepteren van imperfectie. Er is niks mis met streven naar verbetering, maar streven naar de ideale job, het ideale lichaam, het ideale leven? Dát kan best ingewikkeld zijn. Want ga je dat ideaal ooit halen? En wanneer werkt perfectionisme nog voor je? En belangrijker nog: wanneer niet? Wij geven je in dit blogartikel tips hoe je met je perfectionisme kunt omgaan. Waar komt het vandaag en wat kun je er mee?

Er zijn veel voorbeelden te noemen waar jij je ongetwijfeld in kan herkennen als perfectionist. Je houdt ervan om te tanken totdat je op een rond getal uitkomt, je sorteert spullen op kleur, je zet schoenen in de gang neer van klein naar groot of wordt blij van een perfect gespiegelde vitrine in de supermarkt. Wij hebben de leukste Instagramaccounts voor én door perfectionisten voor je op een rij gezet: @Symmetryhunters, @architecture_minimal, @itsrelaxingstuff, @relaxingram, @symmetrybreakfast, @perfectionist_photography.

Soorten perfectionisme

Er zijn veel verschillende soorten van perfectionisme. Immers: het verschilt per persoon waar je blij van wordt of waar je naar streeft. Je kan het belangrijk vinden om knap gevonden te worden en besteedt hierdoor erg veel tijd aan je uiterlijk. Of prestaties kunnen voor jou erg van belang zijn, je wilt slagen en succesvol zijn. Als je een sociale perfectionist bent, wil je door iedereen aardig gevonden worden. Je bent bang dat anderen je tekortkomingen zien en jou niet mogen. Maar je hebt bijvoorbeeld ook nog de moralistische perfectionist. Dit houdt in dat je vindt dat alles wat jij doet ‘goed’ moet zijn.

“Je hebt veel moeite met het vergeven van jezelf als je iets niet correct hebt gedaan.”

Het alles eruit willen halen wat erin zit, is dat nuttig voor jou? Wanneer je een perfectionist bent, kun je hier zeker de vruchten van plukken. Het kan zijn dat je op de top van je kunnen presteert en dat je trots bent op wat je doet. Dit kan bijvoorbeeld het resultaat zijn van een opdracht waar je lange tijd zorgvuldig mee aan de slag bent gegaan. Maar wanneer slaat streven naar perfectie door in het streven naar een dwangmatige eis van kwaliteit? Misschien merk je dat niet alles lukt en dat je onrealistische doelen stelt en je nooit tot rust kan komen vanwege je perfectionisme. Dan werkt perfectionisme meer tégen, dan voor je.

“Perfectionisme brengt zowel voordelen als nadelen met zich mee.”

Zo geef je te allen tijde volle 100% inzet en lever je kwaliteit. Je daagt zowel jezelf als anderen uit, waardoor je het maximale uit jezelf en de anderen wilt halen. Mensen kunnen op je bouwen, omdat ze weten wat ze aan jou hebben.

Maar helaas zijn er niet alleen maar voordelen aan perfectionisme. Als je altijd alles goed wilt doen, kan dit in je nadeel werken. Het kan daardoor zijn dat je nooit tevreden bent, omdat het altijd nog beter kan. Hierdoor kan je een laag zelfbeeld creëren. Je bent misschien wel bang om fouten te maken, omdat je je zorgen maakt om de mening van anderen. Het lijkt soms alsof we als maatschappij aan te doordraaien zijn in perfectionisme. Door de prestatiecultuur die heerst lijkt het alsof van iedereen wordt verwacht dat alles wat we doen in een keer goed gaat. Dat wat je doet of onderneemt aan alle verwachtingen van de ‘maatschappij’ moet voldoen.

Perfectionisme en faalangst

Perfectionisme kan ervoor zorgen dat je bang wordt om te falen. Ook kan je het lastig vinden om de controle te verliezen. Omdat je denkt dat het anders niet goed komt neem je alle verantwoordelijk op je, waardoor je onder taken bedolven raakt. Tegelijkertijd kan je bang worden dat je niet de waardering krijgt die je graag wilt. Vaak weet je zelf wel wanneer je jezelf te hoge eisen stelt. Maar soms komt er dan een stem die je influistert dat je niet oké bent, als je niet perfect presteert. Dit is vaak diepgeworteld. Het stuurt je gedachten en hoe jij je hierdoor gaat gedragen. Gedachten zoals: “Als ik kwaliteit lever krijg ik waardering en als ik waardering krijg ben ik oké.” Deze gedachten zorgen ervoor dat je harder gaat werken om deze kwaliteit te leveren. Vraag jezelf eens af: vind jij jezelf ook oké als je deze waardering níet krijgt?

“Maar soms komt er dan een stem die je influistert dat je niet oké bent, als je niet perfect presteert.”

Persoonlijkheid heeft te maken met perfectie. Eigenschappen zoals resultaatgerichtheid en doelgerichtheid kunnen de drang naar perfectie versterken. Herken je dit bij jezelf? Perfectionistisch gedrag ontstaat vaak al tijdens de jeugd. In hoeverre was er in jouw verleden ruimte om fouten te maken? En kreeg jij aandacht als je iets goed deed? Vaak krijgen kinderen namelijk aandacht van ouders als ze presteren, hierdoor ontstaat de overtuiging “als ik presteer krijg ik aandacht”. Kinderen zijn loyaal aan hun ouders en zullen naar deze overtuiging gaan leven. Het is een teken van volwassen worden wanneer je een eigen visie hierop vormt. Hierbij is het goed om te kijken naar overtuigingen die je van huis uit hebt meegekregen. Hoe loyaal was ik aan mijn ouders? En wat zijn mijn eigen overtuigingen daarin?

“Overtuigingen uit het verleden vormen jouw overtuigingen in het hier en nu.”

Deze overtuigingen uit het verleden – waar je je ,al dan niet, bewust van bent – kunnen jouw gedrag in het heden beïnvloeden. Deze overtuigingen doen naast je hoofd ook iets met je hart en je lijf. Het beïnvloedt de interactie die we met anderen hebben. Gedachten als: “ik ben waardeloos, ik ben een slechte medewerker”, zorgen er bijvoorbeeld voor dat je je onzeker gaat voelen. Deze onzekerheid zorgt er op zijn beurt voor dat je bijvoorbeeld tien keer hetzelfde mailtje overleest, waardoor je extreem lang met één mailtje bezig bent. Je gedachten beïnvloeden dus je gevoel, waardoor je anders gaat handelen. Door zicht te krijgen op eigen overtuigingen en vanaf een afstand naar je eigen overtuigingen te kijken, kan je jezelf afvragen: wat vind ik hier eigenlijk van? Wat doet deze overtuiging met mijn gevoel en mijn lijf? Welke overtuiging zou meer helpend kunnen zijn om mijn gedrag te sturen?

Bij perfectionisme is er een verschil tussen moeten en willen. Wil jij hard werken om dat mailtje perfect te krijgen of moet dat omdat je overtuigd bent dat je je anders waardeloos bent? Werk je hard omdat dit een bewuste keuze is? We kunnen daarnaast simpelweg niet in álles en alle rollen perfectionistisch zijn. Wat zit er onder jouw streven naar kwaliteit? In hoeverre ben jij blij en ook belangrijk: is je omgeving blij?

Het kan helpen om te begrijpen waar je perfectionisme vandaan komt, zodat je beter begrijpt waarom je doet wat je doet. Je kan patronen bij jezelf leren herkennen. Horen deze bij jou? Of wil je daar juist afstand van nemen? Bewustwording begint bij dat je oké bent en door te accepteren dat je er mag zijn. Vind jij jezelf ook oké wanneer een keer niet perfect gehandeld hebt of wanneer je tóch een typefout in dat mailtje hebt staan?

De tweede stap is oefenen. Vervang minder helpende gedachten door gedachten die wél helpen. Een voorbeeld van zo’n helpende gedachte is:

“Ik ben oké zoals ik ben. Daarvoor hoef ik niets te doen of te bereiken, want het is al oké.”

Denkpatronen veranderen vergt oefening en inspanning. Een coach kan jouw hier bijvoorbeeld bij helpen.

Enkele tips die jou kunnen helpen als je teveel in je gedachten blijft hangen. Vraag je zelf af: “Wat zou ik nu kunnen doen?” Wanneer jij je er zelf op betrapt dat je bevestiging zoekt bij anderen en dat dit een drijfveer is voor perfectionisme, stel jezelf dan de vraag: “Wat vind ik hiervan?” Ben je onzeker over of je iets wel goed genoeg hebt gedaan? Stel jezelf dan de vraag: “Waar ben ik blij om als ik kijk naar een proces en resultaat?” Als je doorslaat in het hebben van controle en je hierdoor te veel taken op je neemt kan je jezelf afvragen: “Is dit mijn verantwoordelijkheid?”

“Wees een beetje lief voor jezelf.”

Perfectionisme doorbreken zal niet in één keer goed gaan, dus ga hier niet als een perfectionist mee om. Wees een beetje lief voor jezelf, het kost nou eenmaal tijd en energie om dit te kunnen. Geef jezelf de ruimte om te leren. Daarnaast kan het helpen om uit je hoofd en in je lijf te gaan. Ga eens wandelen tijdens de lunch of ga aan de slag met je eigen verbeelding: een hobby waarin je bijvoorbeeld lekker creatief aan de slag gaat. Wat hierin helpt is voor iedereen anders, maar wat we hiermee willen zeggen is: wordt je bewust van je overtuigingen en kijk wat jij kan doen om dit te doorbreken. Dit vraagt oefening en soms extra ondersteuning, stel jezelf bepaalde vragen maar bovenal: wees lief voor jezelf.

We helpen je graag om het optimale uit je perfectionisme te halen. In onze training ‘Haal het beste uit je perfectionisme’ leren we je om jouw perfectionisme voor je te laten werken.